Hoe beperken we geluidhinder van windturbines?

Wat betekent de komst van een windturbine voor omwonenden? 

De meeste omwonenden hebben geen last van een windturbine, stelt Breugelmans. Maar een aantal mensen kan overlast ervaren door de volgende factoren: 

• Geluid: windturbines maken geluid, doordat de turbinebladen ronddraaien. Soms kan dit leiden tot geluidhinder bij omwonenden. 
• Slagschaduw: als de zon laag staat, kan schaduw van de rotorbladen hinder opleveren voor omwonenden. Dit geeft een onrustig beeld in en rond het huis, hoewel het niet langdurig is. 
• Obstakelverlichting: het verlichten van een  windturbine met een tiphoogte van minimaal 150 meter is verplicht. Deze knipperende lichten kunnen hinderlijk zijn voor omwonenden. 
• Visuele impact (‘horizonvervuiling’): naarmate windturbines dichter op bebouwing worden geplaatst wordt het uitzicht sterker beïnvloed. Dit kan hinderlijk zijn voor omwonenden. 

Waar komt het geluid bij windturbines vandaan? 

Het geluid van een windturbine of windpark ontstaat door het draaien van de rotorbladen, en bij de omzetting van de windenergie in elektriciteit in de top van de mast. Vergeleken met auto’s of vliegtuigen maakt een windturbine niet heel veel geluid. Het ‘woosh-woosh’ geluid van de draaiende rotorbladen is heel kenmerkend en afhankelijk van de windrichting een continu geluid dat veel mensen kennen. Een windturbine maakt ook laagfrequent geluid dat soms hoorbaar is voor omwonenden. Dat is op zich niet bijzonder, want vrijwel elke geluidbron bevat laagfrequent geluid. Het gaat erom hoe luid het laagfrequente deel is. Dat is bij de meeste windturbines niet opvallend aanwezig, aldus Breugelmans. 

Hoeveel geluid maakt een windturbine?  

Op de top van de mast van een moderne windturbine wordt maximaal ongeveer 105 decibel gemeten. Dat is vergelijkbaar met een grasmaaier of luid concert. Het geluid neemt af met de afstand tot de windturbine en bij lagere windsnelheden. Rond 500 meter draagt een windturbine nog ongeveer 40 decibel bij aan het totale geluid in de omgeving, vergelijkbaar met het zoemen van een koelkast. Dit is een gemiddelde. De demping van het geluid hangt af van objecten tussen de windturbine en een woning. Een bos dempt het geluid meer dan een open veld of een waterplas. Bij het zoeken naar de juiste plek voor een windturbine moet dus rekening worden gehouden met het terrein eromheen. 

Hoe harder het waait, des te harder het geluid? 

Dit klopt niet helemaal. De hoeveelheid geluid van een windturbine is wel afhankelijk van de windsnelheid: hoe harder het waait des te sneller de rotorbladen gaan draaien, en daarmee neemt de geluidsproductie toe. Dit gaat echter tot een bepaalde windsnelheid. Daarboven wordt de snelheid van de rotorbladen begrensd en neemt het geluidsniveau niet verder toe. 

Wat is geluidhinder?  

Een klein deel van de omwonenden van een windturbine kan geluidhinder ervaren. Mensen verschillen in de wijze waarop ze het geluid van een windturbine ervaren. Als twee mensen in dezelfde kamer zitten, dan kan het zo zijn dat de een zich nauwelijks bewust is van een geluid en de ander het als zeer hinderlijk ervaart. De ervaringen zijn verschillend. Ze zijn echter ook beide ‘waar’ – zo worden ze immers beleefd. Het maakt uit of de geluidsbron zichtbaar is, maar ook hoe een persoon denkt over windturbines: is er financieel voordeel, wegen de nadelen zwaarder dan de voordelen? Er zijn allerlei factoren waardoor een individu geluid als hinderlijker ervaart dan een ander. Dat geldt niet alleen voor windturbines, maar ook voor andere geluidsbronnen.  

Wanneer leidt geluidhinder tot gezondheidsklachten? 

Langdurige ernstige hinder geeft stress en daardoor kan iemand andere gezondheidseffecten krijgen die samenhangen met stress. Daarom is het belangrijk om het geluid van windturbines goed te reguleren. 

Hoe reguleren we het geluid van windturbines?  

In Nederland zijn de geluidnormen voor windturbines tijdelijk buiten werking gesteld. Er wordt gewerkt aan een nieuw normenstelsel. Tot die tijd moeten gemeenten lokale normen vaststellen. De Lden en de Lnight zijn de geluidindicatoren die in het Nederlandse beleid gekozen zijn om normen voor omgevingsgeluid mee vast te stellen. De GGD’en willen graag dat op zowel nationaal als lokaal niveau de adviezen van de WHO worden overgenomen om maximaal 45 dB Lden toe te staan. Daarnaast vindt de GGD het belangrijk dat de Omgevingsdiensten voldoende mogelijkheden krijgen om het geluid van windturbines te monitoren en handhavend op te treden. Omwonenden moeten de zekerheid hebben dat de regels en normen die gesteld zijn ook worden nageleefd. 

Wanneer kijken we naar gezondheid bij windturbines?  

Ten eerste wanneer gezocht wordt naar locaties voor windenergie.  Dit gebeurt daarna ook in het proces om te komen tot vergunningverlening, met name in de procedure voor de Milieu Effect Rapportage (MER): in het plan-MER en project-MER wordt gezondheid meegewogen.  

Dit stopt niet met de plaatsing van windturbines. Als de windturbines er eenmaal staan is goede monitoring en handhaving nodig. Dat zijn processen die gemeenten en provincies uitvoeren en proberen te verbeteren, want op dit vlak is momenteel ruimte voor verbetering, zegt Breugelmans.  

Daarnaast is het belangrijk om goede afspraken te maken over mitigatie: maatregelen om geluidshinder te beperken. Bij maatregelen kun je denken aan de bron, de overdracht van geluid of bij omwonenden (isolatie). Maar mitigatie gaat tot nu bij windturbines vooral over beperkingen aan de geluidbron. Dus stilzetten van een windturbine bij slagschaduw of teveel geluid. Of de snelheid van de rotorbladen reduceren om minder geluid te produceren. 

Tip voor gemeenten
Wanneer een windturbine overlast veroorzaakt, zorg er dan voor dat je in gesprek gaat of bent met de omwonende(n). Samen kun je bepalen wat er mogelijk is om overlast te verminderen, zo adviseert Breugelmans.