‘Recycling windturbinebladen heeft steun nodig’
Recyclebare rotorbladen voor windturbines zijn al op de markt, maar worden nog niet op grote schaal toegepast. Om dit wel voor elkaar te krijgen zijn financiële middelen en samenwerkingen in de keten nodig. Dat zegt Harald van der Mijle Meijer, senior consultant windenergie bij TNO.
Tekst: Norbert Cuiper
Het is al zomer in de duinen van Petten, maar van een vakantiegevoel is bij Harald van der Mijle Meijer weinig te merken. Langer dan een half uur kan het interview niet duren, zegt de TNO-adviseur aan het begin van het gesprek. Naast senior consultant voor innovaties in windenergie is hij portefeuillehouder R&D voor windparken op zee. Enkele weken voordat de zomervakantie begint moeten nog Europese subsidies voor onderzoek worden aangevraagd. Ook zoekt hij ervaren consultants in windenergie. De spoeling is momenteel vrij dun, bekent hij. “Meer aanwas vanuit de opleidingen is zeer welkom.”
Markt voor windenergie
Van der Mijle Meijer heeft de markt voor windenergie de laatste jaren zien veranderen. “Eerst was het de uitdaging om windenergie zo goedkoop mogelijk te maken door flink op te schalen.” Dat is goed gelukt, gezien de behaalde kostenreductie voor windenergie. De huidige windparken op zee kunnen daardoor zelfs zonder subsidie worden gebouwd. “De laatste vier tot vijf jaar is er vraag ontstaan naar windturbinebladen die recyclebaar zijn. Daarmee voorkomen we dat windturbinebladen als afval onder de grond verdwijnen. Dat is de volgende stap in de verduurzaming van onze economie.”
Circulaire economie
TNO is al langer bezig met circulaire economie en heeft hiervoor zelfs een afdeling opgericht. “Deze afdeling hield zich vooral bezig met plastics en de chemische industrie, maar richt zich nu ook op de duurzame energiesector. Voor zonnepanelen en windturbines vragen marktpartijen om oplossingen voor het recyclen van onderdelen. Ook de overheid houdt zich hiermee bezig, van het ministerie van EZK en RVO voor het uitzetten van tenders voor windparken op zee tot en met provincies en gemeenten die de circulaire economie willen stimuleren. Subsidies spelen daarin een belangrijke rol.
Circulaire windturbines
Windturbines gaan gemiddeld zo’n 25 jaar mee. Daarna worden ze vervangen door nieuwe exemplaren. De oude exemplaren worden gesloopt. “Bij windturbines is 90 procent van de materialen al te recyclen. Dat zijn materialen zoals staal, koper en aluminium. De turbinebladen bestaan echter uit composiet, een mengsel van glas- of koolstofvezels en een kunststof hars. Ook bevatten de windturbines zeldzame aardmetalen in de permanente magneten van de generator. Het is mogelijk om deze materialen eruit te halen, maar dat kost nog veel energie.
Recycling methode
Van der Mijle Meijer bedacht met collega’s van TNO een aantrekkelijkere manier om rotorbladen van windturbines te recyclen. Hij vertelde hierover begin dit jaar op NPO Radio 4-programma De Ochtend. “Onze oplossing is om de glas- en composietvezels terug te winnen en er recyclebare materialen van te maken. Om dit te realiseren is samenwerking nodig in de keten. Er is een consortium opgericht met 18 Europese partners, waaronder TNO die onder andere deze methode verder gaan ontwikkelen en toepassen. Het consortium houdt zich vier jaar bezig met uitvoering van het Europese R&D-project EoLO-HUBs.”
EoLO-HUBS
De afkorting staat voor End of Life through Open HUBs. Bij elke van de drie hubs werken verschillende bedrijven samen. “De eerste hub is belast met het terugwinnen van de glasvezel uit composieten op chemische wijze via groene solvolyse. De tweede hub doet hetzelfde door middel van thermolyse. Het doel van de derde hub is om de kennis te delen”, meldt TNO. “Dit moet ervoor zorgen dat we snel kunnen opschalen met het recyclen van windturbinebladen,” zegt Van der Mijle Meijer.
Animo in EU
Van der Mijle Meijer hoopt dat in 2025 alle EU-landen dit initiatief steunen. Momenteel zijn er vijf landen in Europa die het storten van composietafval (landfill) verbieden. Bij de Europese Commissie is een verzoek ingediend voor een EU-breed verbod op landfill van windturbinebladen. Grote marktpartijen lopen al vooruit op deze ontwikkeling, zegt Van de Mijle Meijer. “Alle grote windturbinebouwers zijn bezig met het volledig circulair maken van hun windturbines, zowel voor op zee als voor op land. Zij moeten ervoor zorgen dat de fabrikanten van windturbinebladen ook hieraan gaan meewerken, want bladfabrikanten doen dit niet uit zichzelf.”
Vraag vanuit markt
Van der Mijle Meijer ziet nu ook dat overheden eisen voor circulariteit gaan stellen. “Dat gebeurt via de tenders, met name in de offshore windsector. Nederland, Noorwegen en Frankrijk zijn daarin koplopers. De turbinebouwer krijgt vervolgens de vraag van de windparkexploitant om de bladen recyclebaar te maken.” Volgens de TNO-consultant is het zaak om de hele keten te bekijken, inclusief eindgebruikers van het gerecyclede materiaal. “Die mogen geen ‘rommel’ krijgen, maar moeten het materiaal goed kunnen gebruiken.”
Zekerheid over oplossing
Ook zekerheid over het succes van de gekozen oplossing is een belangrijke factor, zegt Van der Mijle Meijer. “Haal je de waarde uit de vezels of uit de chemicaliën? Dit hangt af van welke oplossing de eindgebruikers willen. Hierover is een besluit nodig, dat investeerders voldoende zekerheid moet geven. Een recycling bedrijf sloopt de windturbines en brengt het materiaal uit de bladen bijvoorbeeld naar een bedrijf dat er nieuwe producten van fabriceert. Als dat proces in de keten goed verloopt is de kans van slagen groot.”
Bottleneck
Wat is het grootste obstakel voor recycling van windturbinebladen? “Glasvezel is relatief goedkoop, waardoor het kan concurreren met ander laagwaardig materiaal. Voor een bedrijf is hergebruik van glasvezel dan een manier om verder te verduurzamen. Maar om dit grootschalig toe te passen is wel een kickstart nodig in de vorm van bijvoorbeeld subsidies of extra financiering. Het is nog een uitdaging om voor de ontwikkeling van recyclingprocessen voor windturbinebladen subsidie te verkrijgen. Op Europees niveau is dit al beter geregeld, maar dat maakt het voor Nederlandse bedrijven wel lastiger om hierin te stappen.”
China
Is er op dit gebied concurrentie te verwachten van China? “Niet op gebied van recycling, maar China concurreert wel met de levering van windturbines. Chinezen kunnen tegen lage kosten grote aantallen windturbines bouwen, maar recycling staat bij hen lager op de ladder. Ook hierbij gaat het om wie de verantwoordelijkheid neemt voor het circulair maken van de bladen. Liefst zou de bouwer van de windturbines verantwoordelijk moeten zijn voor de sloop en de oplossing voor het afval, maar het is lastig om dit af te dwingen. Ik verwacht van China geen stimulans voor recycling van bladen.”
Vattenfall
Energiebedrijf Vattenfall heeft in het windpark Hollandse Kust Zuid drie turbines uitgerust met recyclebare bladen. Dit zijn nog geen grote aantallen, maar het is wel het begin van een goede ontwikkeling, zegt Van der Mijle Meijer. “Als energiebedrijven meer recyclebare bladen gaan gebruiken gaan daarmee de kosten omlaag. Ook helpen deze bladen met het verlengen van de levensduur van windturbines. En als er straks veel windturbines op zee bijkomen kunnen diverse typen bladen worden gebruikt. Recyclebare bladen worden dan standaard. Die kant gaan we op.”
Wind op land
Wat betekent dit voor wind op land? “Het probleem van het niet kunnen recyclen van turbinebladen speelt bij wind op land al langer dan bij wind op zee. Dat is gunstig, want we kunnen recyclebare bladen direct toepassen. Zeker omdat steeds meer windturbines op land aanlopen tegen het einde van hun levensduur. Voor de afgedankte bladen moet op korte termijn een oplossing komen. Ze kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt als geluidswallen voor snelwegen, zoals in Denemarken is gebeurd. Maar dat is niet de oplossing voor de bulk aan turbines. Daarom schakelen we over op recyclebare bladen.”
Rol gemeenten
Wat kunnen gemeenten doen om deze ontwikkeling te stimuleren? “Gemeenten kunnen eisen stellen aan de circulariteit van windturbines, om te voorkomen dat ze blijven zitten met afgedankte bladen als afval. Een andere oplossing is dat gemeenten participeren in projecten en samenwerken met lokale recycling bedrijven: ook op kleinere schaal is een oplossing te vinden. Denk bijvoorbeeld aan afgedankte bladen als geluidswal voor een weg. Voor omwonenden kan dat een goede oplossing zijn. Zo kan een afvalprobleem worden opgelost en tegelijkertijd bijdragen aan een leefbaardere omgeving.”
Cursus voor circulaire windmolens
Recycling van windturbinebladen begint bij een circulair ontwerp van de bladen. Dit voorjaar organiseerde Noorderwind met Rabobank en provincie Noord-Holland namens CIRCO Hub Noord-Holland een training voor het circulair ontwerpen van windturbines. Deze zogeheten CIRCO Track bestond uit drie halve dagen, verdeeld over acht weken. Doelgroep zijn bedrijven in de gehele keten van windturbines.
Harald van der Mijle Meijer zat in het panel voor de slotsessie van deze cursus. “Het was interessant om diverse aanpakken te zien voor het ontwerpen van recyclebare windturbinebladen. Ook hier kwam het erop neer om naar de hele keten te kijken, om zo stappen te kunnen zetten. Dat blijft de centrale boodschap bij de circulair maken van onze economie.”
Naar boven