Waddenzeewater als energiebron.
De oude slogan Wees wijs met de Waddenzee krijgt vandaag de dag een heel bijzondere invulling. Dat komt door energiewinning uit water van de Waddenzee. Met zes innovaties die duurzame energie opwekken uit zeewater kunnen de Waddeneilanden al in 2030 voor 83% worden voorzien in hun elektriciteitsvraag. Dat is wat onderzoeksbureau TNO concludeert na uitgebreid onderzoek. Natuurlijk horen daar nuances bij, zo is er nog geen rekening gehouden met doorlooptijden van opschaling en vergunningverlening. Maar er liggen zeker kansen voor deze innovaties! We spreken Hans van Hilten, programmaregisseur van Waddenfonds. Het fonds dat hiervoor opdracht gaf in samenwerking met de provincies Fryslân en Groningen, de Noord-Hollandse waddengemeenten en twee ontwikkelingsorganisaties: de Ontwikkelmaatschappij Noord-Holland Noord en Invest-NL.
Waddenfonds en subsidies
Toen het Rijk in 2007 besloot om gas te boren in de Waddenzee werd ter compensatie een fonds opgericht dat zich onder meer zou inzetten voor het verbeteren van de natuur en de verduurzaming van de economie in het Waddengebied. Dit werd het Waddenfonds, dat in 2011 werd overgedragen aan de drie provincies Noord-Holland, Friesland en Groningen.
Van Hilten: “Om in aanmerking te komen voor een subsidie van het Waddenfonds moet de indiener bijdragen aan onze vier hoofddoelen. Samengevat betekenen die enerzijds het verbeteren van natuur en ecologie van de Waddenzee. En anderzijds het verduurzamen en vergroenen van de kust-economie, met als subdoelstelling het versnellen van de energietransitie. Vooraf kijken we of de aanvraag aansluit bij onze doelen en hoe we die passend kunnen krijgen. Als dat uiteindelijk lukt, kan het voorstel ingediend worden. Ik of een van mijn collega’s schrijft dan het advies en het bestuur neemt dan het besluit over de subsidiëring.”
Op zoek naar andere opwek
Het Waddenfonds was al enige tijd op zoek naar grootschalige alternatieven voor zonne- en windenergie die de natuur, de cultuurhistorie en het landschap zoveel mogelijk in stand houden. Uiteindelijk kwam het fonds uit bij zes initiatieven gericht op energieopwekking uit water.
Van Hilten beaamt dat: “Als we de geijkte manier van energieopwek zouden volgen, dan zouden we vooral kijken naar zon- en windenergie. En dat willen we niet voor de Waddenzee. Daarom zijn we op zoek gegaan naar Wadden-specifieke energietransitie.
Daarom zijn we op zoek gegaan naar Wadden-specifieke energietransitie. We hebben een verkenning gedaan en kwamen uit bij drie bedrijven die zich richten op energie uit water. Daarna dienden zich nog drie initiatieven aan. Voor ons was dat het moment om TNO als onafhankelijke partij in te schakelen om te onderzoeken of we alle zes de initiatieven nodig hadden om onze doelen te behalen.”
TNO-onderzoek
De doelstelling die het Waddenfonds formuleerde was dat de Waddeneilanden met de nieuwe opwek in 2026 zelfvoorzienend moesten zijn. Daarnaast moest de energiewinning in 2030 zorgen voor 20 tot 40% van het elektriciteitsverbruik van de drie kustprovincies. Met die doelen voor ogen is TNO gaan onderzoeken of de zes innovaties toereikend waren om aan de verwachtingen te voldoen.
Van Hilten: “We wilden niet inzetten op één techniek, maar op meerdere methoden. Dat maakt de kans groter om de doelen te behalen. Bovendien heb je op de eilanden weer andere technieken nodig dan bijvoorbeeld in het kustgebied. Ook daarom lag de voorkeur bij een mix van meerdere technieken die aanvullend kunnen zijn op zon en wind.”
Drie soorten energiewinning
In totaal zijn nu zes bedrijven in het Waddengebied actief met energie uit water en betrokken bij het TNO-onderzoek. Drie richten zich op energiewinning uit golfslag, twee halen energie uit getijden eb en vloed, en een onderneming houdt zich bezig met energie uit het mengen van zoet en zout water.
Van Hilten: “TNO heeft gekeken of alle technieken nodig zijn om onze doelen te bereiken. De uitkomst was positief. De verwachting is dat de zes initiatieven de Waddeneilanden al in 2030 voor 83% kunnen voorzien in de elektriciteitsvraag. Ook kan de Waddenzee in dat jaar 8% van de huishoudens in het kustgebied stroom leveren. Weliswaar niet al in 2026, maar op de langere termijn is dit haalbaar mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan en de technieken worden ondersteund in hun opschaling tot marktrijpe technieken rond 2030.”
Veel voordelen
Energie uit Water heeft voor het Waddengebied veel voordelen. Golven en getijden zijn er het hele jaar door en kunnen daardoor andere duurzame energiebronnen goed aanvullen. Door lokale opwek in de Waddenzee kan er direct worden geleverd aan gebruikers. Daardoor hoeft er minder stroom getransporteerd te worden naar de eilanden.
Ook Rosan Kocken, voorzitter van het Waddenfonds en gedeputeerde in Noord-Holland is enthousiast over het effect van de nieuwe duurzame alternatieven. Op de site van Waddenfonds zegt zij hierover: “De inzet op andere groene stroom aanvullend op wind- en zonne-energie is de komende jaren cruciaal om de klimaatdoelen in het Waddengebied te kunnen halen. Energie uit Water is één van de meest veelbelovende en kan bijdragen om de stroomvoorziening stabieler te maken.”
Tot 2030
De subsidies van het Waddenfonds gelden alleen voor innovaties die in een opstartfase verkeren. Van Hilten zegt daarover: “We ondersteunen alleen projecten die innovatief zijn en bieden financiële ondersteuning bij de opschaling. In het geval van dit project doen we dit tot 2027 gericht op marktrijpe technieken in 2030. Daarna moet de markt z’n werk doen en moeten de bedrijven het verder echt zelf doen. Maar gezien de bemoedigende resultaten van het TNO-onderzoek heb ik daar alle vertrouwen in.”
Wil je contact met Hans van Hilten? Dan kun je hem bereiken via de mail: hans.vanhilten@waddenfonds.nl of telefoon: 058 2339026.
Meer informatie over Waddenfonds vind je op www.waddenfonds.nl.
Naar boven