Groene waterstof uit de polder
In de Noord-Hollandse Wieringermeerpolder staat een windturbine die vanaf 2025 groene waterstof gaat maken. Waarom en voor wie? Wat maakt waterstof uit wind aantrekkelijk? In gesprek met Esther Lunenborg van projectontwikkelaar Hygro, die de 'waterstofmolen' demonstreert.
Wind staat er genoeg in de Wieringermeer, een wijds polderlandschap in de Kop van Noord-Holland.
Wie met de auto over de A7 door de Wieringermeer rijdt, ziet talloze grote windturbines staan. Het windpark Wieringermeer telt bij volledige bezetting 99 windturbines, waarvan 50 van Vattenfall, 32 van ASR en maximaal 17 op het testveld van ECN Wind Energy Facilities (EWEF) Wieringermeer. Omwonenden delen in de opbrengst uit windenergie via de burenregeling en een windfonds voor lokale projecten, meldt windpark Wieringermeer op haar website.
Testveld
Op negen locaties op het testveld worden prototypes van windturbines getest. Daarnaast beschikt EWEF over acht nieuwe, grote windturbines voor onderzoek door TNO en andere onderzoekspartners. Ook de ‘waterstofmolen’ staat in het testveld. Deze windturbine wordt voorzien van een elektrolyser en zal vanaf 2025 waterstof gaan produceren. De molen wordt beheerd door Hygro, het bedrijf dat werkt aan het opzetten van een netwerk voor groene waterstof.
Focus bij wind op land
Er wordt fors ingezet op waterstofproductie op zee, maar ook voor wind op land zijn er grote kansen. Waterstof zal zowel op zee als op land worden geproduceerd. “Onze focus ligt nu nog niet bij wind op zee, maar bij wind op land,” zegt Esther Lunenborg, projectontwikkelaar bij Hygro. Ze omschrijft Hygro als een ‘energiebedrijf voor waterstof’. “We gaan een netwerk van tankstations voor waterstof bouwen en exploiteren. Die waterstof gaan we produceren met wind- en zonne-energie. Daarmee maken we de waterstof groen.”
Snelgroeiend bedrijf
Hygro groeit snel. Bij de oprichting in 2017 bestond het bedrijf nog uit twee man, Hugo Groenemans en Jan Willem Langeraar. “Vorig jaar waren we met zeven medewerkers; inmiddels zijn we met zeventien personen,” zegt Jan Engelsman, HR-manager bij Hygro. Het bedrijf is volgens hem geen startup meer, maar een ‘scale-up’. “We hebben afgelopen jaar vooral uitgebreid met jonge mensen met een passie voor techniek en duurzaamheid. Dat is ook nodig, want het opzetten van waterstof-projecten is best lastig.”
Subsidies
Lunenborg beaamt dat. Ze spreekt van een ‘delegated act’ voor groene waterstof. “Waterstof heeft wel een plek in het klimaatakkoord en de ambities voor 2030, maar dit vergt nog de nodige implementatie. Over wet- en regelgeving hebben we regelmatig contact met ministeries, RVO, maar ook met provincie Noord-Holland.” Dat gesprek gaat onder andere over subsidies. Hygro heeft samen met TNO een subsidie van 11,8 miljoen euro gekregen om de keten van groene waterstofproductie tot en met de afzet in het wegtransport op gang te helpen.
Distributie
De eerste groene waterstof komt straks van de waterstofmolen in de Wieringermeer. De turbine heeft een capaciteit van 4 megawatt en staat op enkele kilometers afstand van het kantoorgebouw van Hygro. De molen krijgt een elektrolyser van 5 megawatt waarmee ze groene waterstof produceert. Die waterstof wordt via hogedrukvaten aan tankstations geleverd. Hierdoor is geen compressor meer nodig bij de tankstations.
“We willen een zo energie-en kosten-efficiënt mogelijke keten voor waterstof opzetten, vertelt Lunenborg. Ze heeft regelmatig contact met gemeente Hollands Kroon en werkt samen met brandstofleverancier Avia Marees voor locaties om waterstof te tanken. De eerste tanklocatie komt bij het tankstation van Avia Marees langs de A7 bij Wieringerwerf.
Demonstratie
“De waterstofmolen is geen pilotproject, maar een demonstratieproject. We hoeven niet meer te testen óf het werkt, maar willen laten zien dát het werkt.” Bij het project wordt de gehele waterstofketen gelijktijdig opgezet. De combinatie van windturbine en waterstofproductie is uniek, zegt Lunenborg. “De uitdaging is om de elektrolyser te integreren in de windturbine. Bij de huidige waterstofmolen wordt de elektrolyser nog naast de windturbine gezet, maar het is de bedoeling om deze uiteindelijk in te bouwen in de voet van de turbine.”
Conversieverliezen?
Critici vinden waterstof niet efficiënt, omdat er teveel energie verloren zou gaan bij de omzettingen. Hygro wil met de waterstofmolen deze conversieverliezen omzeilen, vertelt Lunenborg.
Gelijkstroom
“Het plan is om bij de productie van waterstof direct gebruik te maken van de gelijkstroom die uit de windturbine komt, en deze niet eerst om te zetten in wisselstroom. Daarmee kunnen we conversieverliezen beperken.” Ook is een conventionele windturbine geoptimaliseerd voor het opwekken van elektriciteit, en niet voor het maken van waterstof. Hygro wil de windturbine optimaliseren voor waterstofproductie zodat de capaciteit van de windturbine beter wordt benut.
Van wiel naar waterstof
“We willen de keten van wiel naar waterstof optimaliseren. Dan wordt de business case ook voor afnemers interessanter. Als dit lukt kan waterstof een goede opvolger worden van diesel. Ons doel is om waterstof even goedkoop als diesel te maken. Dit hangt ook af van stimulering door de overheid, maar daar doen we ons best voor. Uiteindelijk moet waterstof goedkoper worden dan diesel.” Momenteel komt waterstof uit het buitenland, zoals via Antwerpen. Bij tankstations probeert men wel altijd groene waterstof beschikbaar te hebben, maar dat is nog niet volop beschikbaar en moet dan van ver komen.
Voor transport en bouw
Groene waterstof is interessant voor diverse sectoren, zegt Lunenborg. “Allereerst voor transport met zwaar vervoer, zoals vrachtwagens en vuilniswagens. Denk ook aan pick-up trucks op waterstof. Provincies Noord-Holland en Gelderland gaan daarmee rijden. Ook kan waterstof generatoren op de bouwplaats aandrijven, of graafmachines. Dat is gunstig voor de stikstof-uitstoot, en voorkomt ook problemen bij netcongestie. Het is vaak niet mogelijk om het hele wagenpark elektrisch te maken.”
Ook voor boeren
Ook voor agrarische ondernemers is waterstof interessant. Lunenborg: “Boeren met grote zonnedaken wekken veel zonnestroom op. Ze kunnen hun overtollige zonnestroom echter niet altijd direct terugleveren als de capaciteit van het net het maximum heeft bereikt. Voor hen kan het een oplossing zijn om de zonnestroom om te zetten in waterstof en dit op te slaan voor later gebruik. Hiervoor hebben ze een kleinschalig systeem en een compressor nodig. In het AGRI Fieldlab Waterstof NHN, waaraan enkele boeren meedoen, wordt onderzoek gedaan naar de business case van deze oplossing.
Stimulans nodig
Om groene waterstof rendabel te maken is subsidie of een andere stimulans nodig, zegt Lunenborg. “Dat geldt zowel voor het aanbod als voor de vraag. Pas als deze markt groeit zal de kostprijs zakken en kan groene waterstof op termijn zonder subsidie.”
Kip of ei?
Hoe kan het kip-ei verhaal met waterstof worden opgelost? Lunenborg: “Dit blijft een hele puzzel, want klanten willen het productieaanbod zien en kunnen vertrouwen op de beschikbaarheid, anders schakelen ze niet over op waterstof. We verwachten dat de markt op gang komt als in 2026 de milieuheffing voor vrachtwagens van kracht wordt. Dan krijgen emissieloze vrachtwagens korting. De overheid wil de opbrengsten van deze regeling investeren in de ontwikkeling van nulemissie voertuigen. Dan wordt waterstof aantrekkelijker.”
Naschrift: Inmiddels is er nieuws uit Den Haag gekomen. Om de waterstofmarkt op te schalen, subsidieert het kabinet elektrolyse en wil het de industrie met subsidies en een verplichting stimuleren om vanaf 2026 steeds meer groene waterstof te gebruiken. In het Klimaatfonds is hiervoor 9 miljard euro gereserveerd, meldt de Rijksoverheid.
Naar boven