Gemeente Alkmaar combineert geluidsscherm met zonnepanelen

In Alkmaar verschijnt voor de zomer een geluidsscherm met 4300 zonnepanelen. Het is het resultaat van een geslaagd participatietraject waarin bewoners spraken met de gemeente. Het scherm maakt niet alleen een einde aan geluidsoverlast die bewoners ervaren, maar het wekt ook groene stroom op. Daardoor kan de investering deels worden terugverdiend.

Visualisatie van het geluidsscherm met zonnepanelen in Alkmaar
Visualisatie van het geluidsscherm met zonnepanelen in Alkmaar

Tekst: Norbert Cuiper

Het begon met klachten over geluidsoverlast. Bewoners van de wijken De Horn Zuid en Huiswaard-2 klaagden over het geluid van het verkeer. Afgelopen jaren is het merkbaar drukker geworden met auto’s en vrachtwagens op de doorgaande wegen langs hun huizen. De geluidsoverlast door verkeer in de woonwijken lag hoog, zo wezen metingen uit. Bewoners werden horendol van het lawaai. Ze kwamen in actie en richtten een bewonersgroep ‘Belanghebbenden Bewonersgroep Geluidswal’ op om een einde te maken aan de geluidsoverlast die bewoners ervaren.

Initiatief van bewoners
“Het initiatief kwam van de bewoners. Ze wilden het geluid van het verkeer verminderen. Voor hun idee van een geluidswal vonden ze gehoor bij het college,” vertelt Julia Mölck, projectmanager bij de gemeente Alkmaar. Een geluidswal neemt echter veel ruimte in beslag, en een kaal geluidsscherm is een kostbare zaak. Daarom zocht de gemeente Alkmaar naar manieren om het geluidsscherm te combineren met het opwekken van groene stroom. “Die combinatie dient twee beleidsdoelen: het verbeteren van de leefbaarheid in de wijken en het verminderen van de CO2-uitstoot,” aldus Mölck.

4300 zonnepanelen
Het geluidsscherm komt te staan langs de Schagerweg (N245), Huiswaarderweg (N245) en Nollenweg (N508). Het scherm bestaat uit twee delen: een vast scherm met zonnepanelen en een groen scherm met een rij zonnepanelen bovenop. Het vaste scherm produceert rond 1 miljoen kilowattuur per vierkante meter per jaar en het groene scherm rond 1,6 ton kWh/jr. Samen produceren de schermen 1,2 gigawattuur met 4300 zonnepanelen, goed voor meer dan 420 huishoudens.

Door de zonnestroom te verkopen levert het scherm 80.000 euro per jaar op. Daarmee worden de kosten voor het scherm in de eerste 15 jaar terugverdiend. “De hogere energieprijzen maken het project nog rendabeler. In de praktijk gaan de zonnepanelen 25 jaar mee.” Volgens Mölck is het noordelijke scherm in Alkmaar kostenneutraal, dankzij de op te wekken zonnestroom. Het totale project kost 7,4 miljoen euro. Een deel wordt bekostigd door provincie Noord-Holland.

Multifunctioneel
Het idee van het multifunctioneel gebruik van het geluidsscherm kwam van marktpartijen, zegt Mölck. Ze is blij dat dit idee is uitgevoerd. Een ander idee voor de toekomst is een koppeling met een buurtbatterij voor bijvoorbeeld laadpalen. Dat idee is onderzocht door studenten van Inholland. De resultaten zijn hoopgevend, aldus Mölck.

Visualisatie van het groene geluidsscherm in Alkmaar

Geen primeur, wel voordeliger
Alkmaar is niet de eerste met een energieleverend geluidsscherm. In het buitenland zijn al diverse geluidsschermen met zonnepanelen aangelegd. Ook in Nederland staat al een dergelijk scherm bij Nootdorp-Pijnacker, al is dat een stuk duurder dan de Alkmaarse versie, zegt Mölck. “De gemeenteraad heeft voor het project een prijsplafond ingesteld. Door delen van het scherm in de fabriek in elkaar te zetten (prefabricage) valt het project voordeliger uit.” Uit een benchmark bleek dat Alkmaar 60% van de prijs betaalt die vergelijkbare geluidsschermen met zonnepanelen kosten.

Groen imago
Naast dit financiële voordeel speelt ook het groene imago een rol. “Met dit project laat Alkmaar zien dat infrastructurele projecten een lagere CO2-uitstoot hebben door het te combineren met opwek van groene stroom. Daarnaast is de gemeente eigenaar van de energiebron, waardoor we voor onze energie minder afhankelijk zijn van het buitenland. En met een buurtbatterij kan het project een bijdrage leveren aan het verminderen van netcongestie. Het mes snijdt aan meerdere kanten.”

Effect op geluid
Het scherm zal daadwerkelijk het geluid van het verkeer verminderen, zo bleek uit een analyse. “Het geluid wordt niet weerkaatst, zoals sommigen stelden. Ook is het scherm stevig genoeg om een stormwind te weerstaan,” zegt Mölck. Vandalisme komt in de praktijk bij geluidsschermen met zonnepanelen zelden voor. Dat geldt ook voor graffiti. “Kennelijk bestaat er voldoende respect voor dit soort duurzame constructies,” aldus Mölck.

Participatie
Mölck vindt het project een geslaagd voorbeeld van participatie, al ging het niet vanzelf. “Onder de bewoners zaten diverse knappe koppen met goede ideeën, maar het overleg met hen kostte veel tijd. De gesprekken leidden echter wel tot veel draagvlak onder de bewoners.”

Samenwerking
Mölck prijst de samenwerking met stichting Animo, die ervoor ijverde om zoveel mogelijk groen te behouden. “Daardoor hebben we het ontwerp aangepast. Zo staat het geluidsscherm op enkele plekken dichter bij de weg. Daardoor kunnen we dertig bomen sparen en hoeven we maar zeven bomen te kappen.”

Mölck is ook positief over de samenwerking met de marktpartijen K_Dekker, Sunprojects, Krinkels BV en Sunconnect. “Zij realiseren nu het idee om het geluidsscherm te combineren met zonnepanelen. Ook konden ze goed overweg met het prijsplafond die de gemeente instelde.”

Eerste paal in de grond
Inmiddels zijn de bomen gekapt en is het terrein bouwrijp gemaakt. Voor de pijlers van het geluidsscherm zijn inhammen gemaakt. De eerste paal wordt in het weekend van 11 maart geslagen, meldt de gemeente Alkmaar in een persbericht.

‘Energieleverend geluidsscherm is succes als bewoners tevreden zijn’


Succesfactoren

Wanneer is het project geslaagd? Mölck: “Als uit de evaluatie blijkt dat de energieopbrengst is zoals verwacht, waardoor de leningen voor de bouw kunnen worden terugbetaald en de business case voor de noordkant van het scherm kostenneutraal uitvalt. Daarnaast vinden we het belangrijk dat de bewoners tevreden zijn over het resultaat.” Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en de provincie Noord-Holland geloven ook in het succes van het project en hebben subsidie verstrekt.

Navolging
Mölck zou het geweldig vinden als dit project navolging krijgt. “Gemeenten hoeven niet het wiel opnieuw uit te vinden. Ze kunnen het concept en het ontwerp overnemen, zodat ze zich kunnen richten op de inpassing in het landschap. Ik denk dat er genoeg potentiële plekken zijn voor zon langs infra. Niet alleen langs wegen, maar ook langs het spoor en bij grote steden als Amsterdam, Den Haag en Groningen. Ook in Noord-Holland zijn er nog plekken genoeg.”

Deel deze informatie:
Naar bovenNaar boven