Amsterdam zet in op duurzame en circulaire zonnepanelen.
Hoe duurzaam is zonne-energie als zonnepanelen na de levensduur in de shredder belanden? De vraag stellen, is de vraag beantwoorden. Er is dan ook nog veel winst te behalen op het gebied van circulariteit in de energietransitie, aldus Lukas Sloet, adviseur energietransitie Zon bij de gemeente Amsterdam. Samen met diverse aangesloten partners maakt hij zich sterk voor meer duurzame en circulaire zonnepanelen.
Aandacht voor circulair
Waar voorheen het accent vooral lag op het plaatsen van zoveel mogelijk panelen, is circulariteit bij zonnepanelen sinds een jaar of twee bij de gemeente Amsterdam een belangrijker onderwerp geworden. Dat beaamt Sloet ook: “In Amsterdam zijn we al een tijdje bezig met de vraag wat je nog meer kan doen als je zonnepanelen koopt. Als je zonnepanelen binnen tien jaar gaat vervangen dan heb je ze misschien wel terugverdiend, maar uiteindelijk heb je voor het klimaat weinig gedaan.”
“En dan ga je ook nog eens al die schaarse en kostbare materialen in de shredder gooien. Daar willen wij dus verandering in brengen. We willen dat mensen hun panelen zo lang mogelijk gebruiken. Daarnaast willen we hergebruik stimuleren en werken we mee aan het opzetten van een tweedehandsmarkt.”
Van circulair naar duurzaam
De scheidslijn tussen duurzaam en circulair is dun. Dat bleek toen gemeente Amsterdam zich verder ging verdiepen in circulariteit. Sloet zegt daarover:
“We zijn begonnen met het circulaire aspect – dus bijvoorbeeld met de levensduur van panelen- maar gaandeweg kwamen we erachter dat er ook veel duurzaamheidsproblemen zijn. Er is namelijk een groot verschil bij de productie van zonnepanelen, met name als je kijkt naar de CO2 footprint. Er zijn bijvoorbeeld panelen met giftige materialen als lood en PFAS. Ook worden nog veel zonnepanelen gemaakt in verre landen, op een manier waarmee ze veel fossiele brandstoffen gebruiken. Allerlei factoren die het terugdringen van de CO2 uitstoot niet echt bevorderen.”
MRA
Om inwoners en bedrijven te kunnen stimuleren om stappen te zetten in duurzaamheid en circulariteit steekt gemeente Amsterdam regelmatig haar licht op bij andere initiatieven. “Inderdaad, om anderen te enthousiasmeren moet je zelf de nodige kennis in huis hebben” zegt Sloet. “We zijn ons daarom meer gaan oriënteren. Bijvoorbeeld in het regionale samenwerkingsverband Metropool Regio Amsterdam (MRA). In de werkgroep waar ik in zit, kijken we naar manieren om de energietransitie te verbinden met de circulaire economie. Ook in Europees verband ontstaan dit soort initiatieven. Daarvoor was ik kortgeleden in Brussel om met andere grote steden te praten over duurzame en circulaire zonne-energie. Via business cases leer je daar hoe anderen het doen.”
Duurzaamheid en beleid
Tijdens het gesprek sluit Sjoerd Lodema, beleidsadviseur zonne-energie van provincie Noord-Holland, even kort aan. Ook hij zit in dezelfde werkgroep als Sloet. Over zijn rol in de MRA zegt hij:
“De Metropoolregio Amsterdam is het samenwerkingsverband van de provincies Noord-Holland en Flevoland, 30 gemeenten en de Vervoerregio Amsterdam. Samen verkennen we waar mogelijkheden zitten en waar we invloed kunnen uitoefenen om duurzame en circulaire zonnepanelen te stimuleren. Dat doet een ieder vanuit z’n eigen discipline en verantwoordelijkheid.”
“Als beleidsadviseur van de provincie kijk ik of ik circulariteit en duurzaamheid in de omgevingsverordening van de provincie kan verankeren. Dit kan dan als uitgangspunt meegegeven worden aan gemeenten die de bepalingen in acht dienen te nemen bij het mogelijk maken van ruimtelijke ontwikkelingen met zonne-energie in landelijk gebied. Dit kan voor gemeenten aanleiding zijn om hier ook binnen de eigen ambities voor bebouwd gebied meer aandacht aan te schenken.
Door de verkenning uit te voeren met meerdere disciplines en verantwoordelijkheden tegelijk, kun je grotere stappen zetten doordat je op elkaars inzet aansluit. De werkgroep is nu twee keer bij elkaar gekomen, en de vooruitzichten zijn bemoedigend.”
Buyer Group Duurzame Zonnepanelen
Een ander initiatief waar de gemeente Amsterdam in deelneemt is de Buyer Group Duurzame Zonnepanelen. Die werd zo’n tweeënhalf jaar geleden opgericht door de overheid om de inkoop van duurzame zonnepanelen te stimuleren.
“Gemeente Rotterdam en Groningen zitten daar ook bij” zegt Sloet. “Maar ook andere partijen zoals Waterschap Noorderzijlvest, HVC, Eneco, ProRail en Rijksvastgoedbedrijf. Normaal gesproken wordt er ingekocht op basis van prijs, terwijl aspecten als duurzaamheid en circulariteit nauwelijks een rol spelen. Daar willen wij verandering in brengen.
Met de Buyer Group delen we kennis met inwoners en ondernemers over de inkoop van zonnepanelen. We hebben inmiddels een aantal templates ontwikkeld voor de inkoop van duurzame zonnepanelen. Hierin vind je alles waar je rekening mee kunt houden inclusief duurzaamheidscriteria. Deze tools zijn online beschikbaar. Daardoor kunnen inkopende partijen snel de juiste afweging maken welke opties voor hen het beste zijn. Je kan al duurzamere keuzes maken zonder of met weinig extra kosten. Bijvoorbeeld door te kiezen voor glas-glas panelen die vrij zijn van giftige stoffen!”
Stichting ZonNext
In Amsterdam werkt de gemeente regelmatig samen met ZonNext. De stichting die als doel heeft om gebruikte of restpartijen zonnepanelen een maatschappelijke bestemming te geven, tegen zo laag mogelijke kosten. Sloet vertelt graag over het mooie project op het Marineterrein:
“Energiecoöperatie Zuiderlicht deed een aanvraag voor tweedehands zonnepanelen voor een project op het Marineterrein in Amsterdam. Dit pilotproject waar gemeente Amsterdam steun aan verleende, is echt een prachtig voorbeeld van duurzaamheid en circulariteit in de praktijk. ZonNext zorgde uiteindelijk voor 900 gerecyclede zonnepanelen die op de daken van de marinegebouwen zijn gelegd. Dit werd gekoppeld aan een opleidingstraject voor jongeren uit Zuidoost om installateur te worden. Zo sneed het mes aan twee kanten.”
Missie
Sloet erkent dat er nog steeds mensen zijn die huiverig zijn om gebruikte zonnepanelen aan te schaffen. “Daarom kijken we ook naar financiële prikkels om mensen te stimuleren. Op dit moment verkennen we de mogelijkheden voor een Amsterdamse subsidie duurzame zonnepanelen. En binnenkort verschijnt er een openbaar rapport met aanbevelingen hoe je hergebruik van zonnepanelen op gang kan helpen. Wellicht dat dit ook een inspiratie kan zijn voor andere gemeenten. Als ze meer willen weten, mogen ze me altijd contacten. Zo doen we alles om de keten op gang te brengen. Niet alleen in Amsterdam. Voor mij is het een soort missie. We willen dat iedereen zich ervan bewust is hoe je duurzamer en meer circulair met zonnepanelen kunt omgaan.”
Meer informatie
Voor meer informatie kun je Lukas Sloet altijd benaderen: l.sloet@amsterdam.nl.
Meer informatie over de Buyer Group en de projecten van ZonNext vind je op:
Buyer Group Duurzame Zonnepanelen – Circulaire Maakindustrie
900 zonnepanelen hergebruikt op het Marineterrein in Amsterdam – ZonNext
Zó koopt u duurzame en eerlijke zonnepanelen in – Gemeente Amsterdam
Naar boven