Zonnepark zorgt ook voor de buren

De zon schijnt, de lucht is blauw, het is warm en het waait stevig. Grote windmolens draaien langs de N245, de provinciale weg naar Schagen. Vanaf de Warmenhuizerweg sla ik af naar de Dergmeerweg, langs asperge- en aardbeikweker Broersen. Een doodlopende, hobbelige weg leidt naar zonnepark De Dijken. Achter een hek met schrikdraad staan 30.000 zonnepanelen. Een groot zonnepark, al ligt het verscholen achter een dichte bomenrij langs de N245. Daardoor valt het vanaf de weg nauwelijks op. Het is een mooi voorbeeld van hoe een zonnepark goed kan worden ingepast in het landschap.

Schager Uitdaging

Jolijn van Dijk staat al te wachten bij de ingang van het zonnepark. Ze is manager van de Schager Uitdaging, een stichting die bedrijven en maatschappelijke organisaties met elkaar verbindt. De stichting is onderdeel van coöperatie de Nederlandse Uitdaging, een landelijke organisatie met bijna 50 lokale afdelingen.

“We willen bedrijven stimuleren om maatschappelijk betrokken te ondernemen,” vertelt Van Dijk. “Dat kan bijvoorbeeld door apparatuur of inboedel die wordt vervangen niet weg te gooien, maar te geven aan een maatschappelijke organisatie die dit goed kan gebruiken, zoals bijvoorbeeld een buurt- of clubhuis of museum. Of door de kennis die binnen een bedrijf voorhanden is te gebruiken om partijen te ondersteunen of te delen met verenigingen of stichtingen. Een tegenprestatie maakt de match compleet. Zo heeft de lokale afdeling van het Rode Kruis bijvoorbeeld een sociale mediatraining gekregen. In ruil daarvoor kreeg het bedrijf een reanimatiecursus aangeboden.”

Fondsbeheer

De Schager Uitdaging bestaat nu ruim zes jaar. Enkele jaren geleden werd Van Dijk benaderd door de gemeente Schagen. “Ze waren op zoek naar een partij die een zonneparkfonds kon beheren. Dat is een fonds waarin eigenaren van zonneparken een bijdrage storten. Gelden uit het fonds komen ten goede aan duurzame initiatieven in de buurt van het zonnepark. Voor het beheer van het fonds dacht de gemeente aan ons, omdat het raakvlakken heeft met wat we al deden. Het beheer van het fonds staat los van onze kerntaken, maar het is er als opdracht bijgekomen. Het is een mooie manier om ook maatschappelijke en duurzame initiatieven te ondersteunen.”

Zonneparkfonds

Van Dijk hoorde van de gemeente Schagen dat Schagen de eerste gemeente in Nederland is die een zonneparkfonds heeft opgericht. Inmiddels passen ook andere gemeenten dit toe. Het heet soms anders: omgevingsfonds of omwonendenfonds. Het Schager zonneparkfonds ondersteunt initiatieven op gebied van energiebesparing, duurzame energie, circulaire economie of vergroening van de leefomgeving in de buurt van een zonnepark. De initiatieven moeten een maatschappelijk doel in de buurt van het zonnepark hebben en de individuele belangen van de aanvragende partij overstijgen, zo staat op de website van de Schager Uitdaging. “Met het fonds kunnen we andere duurzame initiatieven financieel ondersteunen. Hierdoor ontstaat een win-win situatie,” aldus Van Dijk.

Bijdragen

In 2020 ontving het Schager zonneparkfonds de eerste bijdrage van 10.000 euro, afkomstig van het zonnepark van Kolksluis Solar in ’t Zand. De gemeente Schagen legde 10.000 euro bij, waardoor het fonds verdubbelde. Daarna werd de bijdrage voor zonneparken door de gemeente Schagen verplicht gesteld. Jan Pronk, initiatiefnemer van zonnepark De Dijken, stortte vorig jaar 98.000 euro in het fonds. Dit gebeurt op basis van het aantal zonnepanelen. Hoe groter het zonnepark, des te hoger de verplichte bijdrage aan het fonds. Momenteel zit er 85.000 euro in de pot.

Samenwerking

De totstandkoming van het zonneparkfonds verliep soepel. Van Dijk: “Het fonds is opgericht door de gemeente Schagen, die de fondscriteria heeft opgesteld. De initiatieven moeten een maatschappelijk doel in de omgeving van het zonnepark hebben, aansluiten bij de doelstellingen van het fonds en voldoen aan de fondscriteria. Het fonds kent per jaar twee aanvraagrondes.” Volgens Van Dijk verloopt de samenwerking met de gemeente goed en constructief. “Door de korte lijnen kan er snel geschakeld worden en er wordt echt samen opgetrokken.”

Uitdaging is volgens Van Dijk om nu meer bekendheid te geven aan het fonds. “Mensen moeten het weten. We schrijven allerlei instanties aan, zoals wijk- en dorpsraden, ondernemersverenigingen, scholen en de lokale media. Het helpt om aandacht te geven aan de initiatieven die een bijdrage ontvangen uit het fonds, zoals het Groenplan IJsbaan Sint Maarten en de uitbreiding van het Roockershuyspark.”

Roockershuyspark

Op naar het Roockershuyspark in Tuitjenhorn, enkele kilometers verderop. Daar ontvangt Jan van Musscher, een energieke pensionado van 82 jaar, ons in zijn stolpwoning aan de Kerkbuurt. Aan de keukentafel vertelt hij over het park, dat in 2015 werd aangelegd op een ‘verloederd stuk land’ met bouwgrond van de nieuwbouwwijk. Sjaak Kruijer, voorzitter van de Dorpsraad, nam het initiatief om het terrein mooier in te richten. Mirjam Bontje maakte een ontwerp voor het park. Daarna werd het land met hulp van het Hoogheemraadschap en leerlingen van het Clusius College uit Schagen onder leiding van leraar Auke de Boer omgetoverd in een speels recreatiepark, met struiken, bomen en glooiende grasvelden.

Uitbreidingsplannen

Van Musscher bedacht samen met een parkteam plannen om het park uit te breiden.  Het eerste voorstel was om 23 bomen te planten. Maar door de noodzaak van veel meer groen voor CO2-afvang, nodigde de gemeente Schagen het park uit de bomenkeuze fors uit te breiden. Daarom worden er straks meer dan honderd gewone bomen, plus nog 355 fruitbomen geplant. Bewoners kunnen de fruitbomen adopteren in ruil voor de oogst: appels, peren en pruimen. “Ik heb ook voorgesteld om een sloot te graven, als begrenzing tussen de huizen en het park. De gemeente ging hierin mee nadat het Hoogheemraadschap haar steun toezegde.”

Samen lopen we naar het park. Kinderen rennen naar de kabelbaan, een van de populairste attracties van het huidige park. Ook op het uitbreidingsdeel van het park komen speelelementen, al is er ook gedacht aan stille plekken, waar mensen tot rust kunnen komen.

Bijdrage cruciaal

Een sluitende begroting voor de uitbreiding liet lang op zich wachten. “De financiering is pas enkele weken geleden rondgekomen,” zegt Van Musscher. Hij wijt de vertraging aan diverse tegenslagen, zoals de hoge kosten voor het verleggen van een rioolleiding, wegens de aanleg van de sloot. En de sloot moest ook dieper en breder worden, met ruimere ecologische oevers. “Hierdoor was het passen en meten om de financiering rond te krijgen. De bijdrage van 20.000 euro vanuit het zonneparkfonds was daarbij cruciaal.”

Dorpsgemeenschap

De mensen in Tuitjenhorn vormen een hechte dorpsgemeenschap, waarin iedereen elkaar kent. Dat heeft ook geholpen om een geslaagd beroep te doen op het zonneparkfonds, zegt Van Musscher. Jan Pronk, initiatiefnemer van zonnepark de Dijken, tipte Van Musscher om op tijd een aanvraag te doen bij de Schager Uitdaging. Hij is blij dat hij het advies van Pronk heeft opgevolgd.

Over zonneparken was Van Musscher eerst kritisch, geeft hij toe. Maar de zonneparken in zijn buurt zijn goed ingepast in het landschap, vindt hij. “Zonnepark De Dijken is nauwelijks zichtbaar vanaf de weg. Daarnaast hebben we zonneparken net zoals windmolens en zon op daken nodig om in de toekomst voldoende duurzame energie op te wekken,” aldus Van Musscher.

Toekomst fonds

Wat zijn de plannen met het zonneparkfonds? “Voor het zonneparkfonds is geen einddatum. In 2020 is een samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente Schagen en stichting De Schager Uitdaging getekend van drie jaar,” zegt Philippine van der Kleij, projectleider regionale energiestrategie (RES) bij de gemeente. Het fonds blijft op peil doordat initiatiefnemers van zonneparken worden verplicht om eenmalig een vast bedrag te storten, op basis van het netto zonoppervlak per hectare. Dit is gekoppeld aan het verlenen van de vergunning, dankzij een overeenkomst die gemeente Schagen afsluit met de initiatiefnemer van een zonnepark.

Gemeente enthousiast

Gemeente Schagen is enthousiast over het zonneparkfonds, zegt Van der Kleij. “Hoe de nieuwe gemeenteraad tegen het fonds aankijkt is nog niet duidelijk, maar in de vorige periode is deze aanpak goed bevallen. De nieuwe raad wil met inwoners en ondernemers werken aan een duurzame gemeente, zo staat in het coalitieakkoord. Daar past dit fonds goed bij,” aldus Van der Kleij. Tot slot refereert ze aan de woorden van wethouder Jelle Beemsterboer bij de opening van het zonnepark: “Het is mooi dat een zonnepark niet alleen bijdraagt aan de verduurzaming van de energiebehoefte, maar ook aan belangrijke maatschappelijke doelen.