Windenergie op land en de rol van Provincie Noord-Holland
Van plannen naar praktijk
De provincie Noord-Holland is een belangrijke schakel in de plaatsing van windturbines op land. René legt uit: “Mijn werk begint waar de RES stopt. We zijn niet alleen een gelijkwaardig partner in de Regionale Energiestrategieën (RES), waarin zoekgebieden voor windenergie worden vastgesteld, maar we vervullen ook de rol van bevoegd gezag als windprojecten daadwerkelijk gerealiseerd worden.”
Concreet betekent dit dat de provincie verantwoordelijk is voor de vergunningen van windprojecten die meer dan 5 megawatt produceren, wat vaak al vanaf twee turbines het geval is. “Dan gaan we de planologische procedures doorlopen en kijken we of en hoe we kunnen afwijken van gemeentelijke bestemmingsplannen. Ook kijken we naar onze eigen provinciale verordening. Past het bijvoorbeeld in het beschermingsgebied voor de stelling van Amsterdam. Of de openheid van de droogmakerijen. Daarnaast kijkt de provincie nog naar andere aspecten zoals geluidsoverlast, externe veiligheid en ecologische impact.”
Balanceren tussen belangen
Het werk van René draait om het vinden van de juiste balans. “Duurzame energie realiseer je niet door alleen maar snel te willen,” benadrukt hij. “Je moet rekening houden met een breed scala aan belangen: die van inwoners, de natuur, archeologie, en ook economische ontwikkelingen.”
Overigens valt niet alle windenergie onder de vlag van de provincie. Zo vallen windprojecten op zee onder de verantwoordelijkheid van Rijkswaterstaat. “Of wind langs binnenwateren, dan heb je het over infrastructuur van het Rijk, de zogenaamde OER-trajecten. Ook hoort de coördinatie daarvan niet bij ons. De provincie beperkt zich tot wind op land, binnen de gebieden van de RES. Daar puzzelen we met de ruimtelijke inpassing en kijken we waar we windturbines kunnen plaatsen zonder de omgeving onherstelbaar te belasten.”
MER
Het proces van idee tot realisatie van een windproject verloopt in twee belangrijke fasen. Eerst is er het vaststellen van de RES-zoekgebieden waarbij een plan-MER (Milieueffectrapportage) wordt gemaakt. Ook voor de Herijking RES 2024 wordt nu een plan-MER opgesteld. Daarin worden de gewijzigde en nieuwe RES-zoekgebieden voor windenergie onderzocht. Ook de alternatieve gebieden worden onderzocht, als vrijblijvende verkenning. De keuze of deze alternatieve gebieden daadwerkelijk aangebracht worden als RES-zoekgebied ligt bij gemeenten.” René legt uit: “In deze fase kijken we op een abstract niveau naar mogelijke ecologische en ruimtelijke effecten. Dat geeft ons een indicatie op basis waarvan de raden en staten de zoekgebieden vastleggen waar windturbines mogen komen. De echte details volgen pas later.”
Wanneer een initiatiefnemer met een concreet plan komt, zoals het plaatsen van windturbines met een specifieke tiphoogte, wordt er een project-MER uitgevoerd. Dit betekent dat experts in het veld gaan om bijvoorbeeld vogels en vleermuizen te monitoren of de geluidsbelasting op woningen nauwkeurig te berekenen. “Dat gedetailleerde onderzoek is essentieel om tot een goed besluit te komen,” aldus Van der Linden.
De complexiteit van windenergie: regels en mythes
Het werkveld van windenergie is omgeven door strikte regels en hardnekkige misverstanden. “Iedere regel is er met een reden,” benadrukt René. “We beschermen de natuur, zorgen voor veiligheid en letten op de gezondheid van onze inwoners. Soms lijkt het alsof er te veel regels zijn, maar ik denk dat ze juist bijdragen aan een zorgvuldige afweging.”
Daarnaast circuleren er volgens René verhalen die windenergie onterecht in een kwaad daglicht stellen. “Denk aan mythen over gezondheidsrisico’s of schadelijke stoffen. Dat soort onjuiste informatie maakt het moeilijker om draagvlak te creëren,” legt hij uit. Hij pleit daarom voor betere voorlichting, waarbij de focus niet alleen ligt op duurzaamheid, maar ook op energieonafhankelijkheid. “We moeten duidelijk maken dat windturbines bijdragen aan onze eigen energievoorziening, los van buitenlandse bronnen. Daarnaast kan het een oplossing zijn voor netcongestie waardoor bedrijven kunnen investeren en uitbreiden.”
De toekomst: kansen en uitdagingen
Volgens René is het interessant om windturbines ook als een semi-permanente oplossingen te zien. “Ze kunnen een brug zijn naar andere energiebronnen. Over 20 jaar, als de levensduur van een windturbine is bereikt, kunnen we wellicht overstappen op kernenergie of andere innovatieve technologieën.”
Tegelijkertijd wijst hij op de noodzaak om de mindset van mensen te veranderen. “Met de nieuwe energiewet gaan we verplicht van het gas af. De provincie kan een rol spelen in het informeren en faciliteren van inwoners om deze stap te maken.” Energiecoöperaties, waarin inwoners gezamenlijk eigenaar worden van bijvoorbeeld een windturbine, ziet hij als een mooie manier om lokaal draagvlak te vergroten.
De puzzel van Noord-Holland
Noord-Holland is een drukbevolkte provincie waar ruimte schaars is. “We hebben 1,5 keer Noord-Holland nodig om aan alle functies te voldoen,” zegt René met een glimlach. Windenergie is daar slechts een onderdeel van. Zelfs als windturbines op zee worden geplaatst, blijft er ruimte nodig voor transformatorstations en aansluitingen op het elektriciteitsnet.
René ziet het als zijn taak om de ruimte die beschikbaar is zo slim mogelijk te benutten. “Mijn werk is puzzelen,” vat hij samen. En ondanks de complexiteit vindt hij het nog steeds leuk. “Ja, het kost veel tijd en het rendement lijkt soms laag, maar elke stap die we zetten, brengt ons dichter bij een duurzame en onafhankelijke energievoorziening.”