Laat netcongestie de energietransitie niet vertragen

Sybrand de Boer, Business Ontwikkelaar Zon & Wind bij HVC.

De energietransitie in Nederland staat onder druk. Netcongestie zorgt ervoor dat duurzame projecten, nieuwe woonwijken en ondernemingen niet verder kunnen. Een ogenschijnlijk onoverkomelijk probleem, maar niet voor Sybrand de Boer. Als Business Ontwikkelaar Zon & Wind bij HVC werkt hij dagelijks aan praktische oplossingen die ervoor zorgen dat netcongestie de energietransitie niet hoeft te vertragen.

Meer dan een afvalbedrijf

Hoewel veel mensen HVC vooral kennen van de afvalbakken, is het bedrijf uitgegroeid tot een volwaardig duurzaam energie- en grondstoffenbedrijf. "We zamelen natuurlijk afval in en proberen alles zo goed mogelijk te recyclen," legt De Boer uit. "Van afval nieuwe producten maken. En van wat niet gerecycled kan worden, produceren we energie."

Met biomassa- en afvalenergiecentrales produceert HVC warmte en elektriciteit die wordt geleverd aan warmtenetten voor huishoudens en bedrijven in onder meer Alkmaar, Dordrecht en het Westland. Daarnaast ontwikkelt HVC initiatieven voor duurzame energie, zoals zonneparken en windparken in Noord-Holland, Zuid-Holland en Flevoland.

"We hebben ongeveer 80 projecten, voornamelijk wind op land, een stukje wind offshore, zon op dak en zon op veld," vertelt De Boer. "Bij elkaar hebben we een flink portfolio waarmee we duurzame stroom opwekken. Maar ook HVC loopt tegen de grenzen van het elektriciteitsnet aan. "

Het warmtenet is aangesloten op de bio-energiecentrale van HVC. De geleverde warmte voor regio Alkmaar is daarmee volledig groen.

De uitdaging van netcongestie

"We hebben aan alle kanten met netcongestie te maken," zegt De Boer. "Bij bijna alle gemeenten die aandeelhouder van HVC zijn, speelt het probleem. Er kan weinig uitgebreid worden. Geen nieuwe woonwijken of bedrijven."

Ook aan de opwekkant ervaart HVC de uitdagingen. "Bij onze projecten waar wij een netaansluiting nodig hebben voor de productie van stroom uit zon of wind, is het soms lastig om een aansluiting te krijgen. Dat is wel een beetje krom, want hier en daar zie ik mogelijkheden om dingen slimmer te doen zodat je netcongestie kunt oplossen."

Slimme oplossingen in de praktijk

De Boer is ervan overtuigd dat netcongestie de energietransitie niet hoeft te vertragen. "Er zijn meerdere dingen die je kunt doen om oplossingen te vinden," stelt hij. Eén daarvan is cable-pooling, waarbij meerdere partijen gebruik maken van één netaansluiting.

"Sinds eind vorig jaar, toen de energiewet werd aangenomen, is cable-pooling uitgebreid met verbruik en opslag. Bij minstens tien van onze projecten hebben we nu een vorm van cable-pooling," vertelt De Boer trots. "Daarbij gaat het erom dat meerdere partijen samen één aansluiting delen en daardoor de schaarse capaciteit beter benutten."

Een tweede oplossing is opslag, bijvoorbeeld met batterijen. "Vaak is het een combinatie van beide technieken," legt De Boer uit. "Alleen opslag is niet altijd genoeg en alleen delen van een aansluiting werkt ook niet altijd. Maar als je een aansluiting deelt én er een batterij bij plaatst, dan is er vaak wel wat mogelijk."

Het zonnepark Sunspace in Flevoland waar cable pooling met gebruiker gerealiseerd is.

Het nieuwe energiesysteem

Het traditionele energiesysteem, waarbij grootschalige opwek via één richting wordt getransporteerd naar gebruikers, werkt niet meer. Volgens De Boer moet zowel de opwekkant als de vraagkant flexibeler worden.

"Als het hard waait en de zon schijnt, is er soms te veel stroom. Dat betekent dat de opwek rekening moet houden met het soms afschakelen als er te veel stroom is," legt hij uit. "Aan de andere kant moeten partijen die stroom gebruiken nadenken op welk moment ze dat doen, en of ze het gebruik kunnen verplaatsen naar een ander moment. Dat kan veel geld opleveren én het energiesysteem ontlasten."

Daarnaast ziet De Boer kansen in conversie: "Als er te veel stroom is, kunnen we die omzetten naar waterstof of warmte. Bij HVC hebben we bijvoorbeeld een e-boiler die we kunnen aanzetten bij stroomoverschot om warmte te maken voor onze warmtenetten."

Energiehubs als antwoord

Een veelbelovende ontwikkeling is het concept van energiehubs. "In mijn beleving is dat een combinatie van opwek, verbruik en opslag op één locatie, waarbij die elementen slim met elkaar worden georganiseerd en geoptimaliseerd," legt De Boer uit. HVC onderzoekt momenteel de mogelijkheden voor zo'n hub in industriegebied de Boekelermeer bij Alkmaar.

In de Noordoostpolder is HVC al bezig met een soort energiehub. "We werken daar samen met een verbruiker, hebben een zonnepark, gaan opslag toevoegen en onderzoeken mogelijkheden voor waterstofproductie," vertelt De Boer.

Optimistisch over de toekomst

Ondanks de uitdagingen blijft De Boer positief. "In Nederland is nu ongeveer de helft van de stroom duurzaam en groen, en ongeveer 20 procent van alle energie is duurzaam. Dat percentage moet omhoog, want we moeten naar een CO2-vrije energievoorziening," stelt hij. "Duurzame opwekking is ook nog veel goedkoper dan conventionele opwekking. En we maken ons minder afhankelijk van het buitenland door onze eigen energie op te wekken."

De Boer is ervan overtuigd dat Nederland over vijf jaar weer is gegroeid in het aandeel zon en wind, dat er veel meer opslag bijgekomen is en dat netbeheerders de netten flink hebben uitgebreid. "Er zullen ook allerlei nieuwe oplossingen komen die we nu nog niet zien. De innovatie staat niet stil. Ik heb daar alle vertrouwen in."