Hoe water uit de gracht 1.500 huizen verwarmt.
Van Zonlicht tot Huiskamer
Het principe klinkt bijna magisch: in de zomer verwarmt de zon het water in de gracht, en die warmte wordt in de winter gebruikt om de huizen te verwarmen. "In de zomer verwarmt de zon het oppervlaktewater van dit kanaal. Die warmte halen we eruit en slaan we op in de bodem op meer dan 250 meter diep. In de winter pompen we de warmte weer op," legt Annette Schermer, voorzitter van energiecoöperatie KetelhuisWG, enthousiast uit.
De techniek heet aquathermie en is bewezen effectief. Het systeem werkt met een gesloten circuit waarbij overigens geen water uit de gracht in je cv-installatie komt. Via een warmte-koudeopslag (WKO) 250 meter onder de grond wordt de warmte bewaard tot de winter. Drie menshoge warmtewisselaars (en één voor de back-up) zorgen ervoor dat het water wordt opgewarmd tot 70 graden en via het leidingnetwerk alle aangesloten gebouwen bereikt.
Kracht van de Coöperatie
Wat KetelhuisWG zo bijzonder maakt, is dat het volledig door buurtbewoners is opgezet. Ted Zwietering, lid van het dagelijks bestuur van de energiecoöperatie, vertelt over de motivatie: "We vinden het hartstikke nodig en we willen het gebied ook goed achterlaten als we straks er niet meer zijn. Doe je het samen, dan is het van jou. Dan ga jij erover en ben je onafhankelijk."
Die onafhankelijkheid is geen toevallige woordkeuze. Door als coöperatie te opereren, behouden buurtbewoners de controle over hun energievoorziening. Inmiddels doet meer dan 70% van de buurt mee, wat de kracht van dit collectieve initiatief onderstreept.
Van Idee tot Realiteit
Het project begon bij een groep gedreven buurtbewoners en groeide uit tot een samenwerking met gemeente Amsterdam, de provincie, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en woningcorporatie Stadsgenoot. "Het idee kwam van een aantal bewoners en is met hulp van gemeente Amsterdam, het waterschap, woningcoöperatie Stadsgenoot en het Rijk verder uitgewerkt," vertelt Eileen Velthuis van de communicatie.
De weg naar realisatie was niet altijd makkelijk geeft Schermer toe: "Het was een lange weg. We moesten veelal zelf het wiel uitvinden. Juridisch, financieel en organisatorisch. Maar het is ons gelukt."
Meer dan Energie
KetelhuisWG gaat verder dan alleen het leveren van duurzame energie. Het project heeft de buurt samengebracht op een manier die voorheen ondenkbaar was. Zwietering straalt trots uit: "Ik krijg altijd heel veel energie van het feit dat er zoveel buurtbewoners iedere keer weer meewerken, krantjes in de bus gooien, exposities organiseren. Er ontstaan heel veel relaties. Nieuwe relaties tussen buurtbewoners en het gaat ook echt leven in de buurt."
De samenwerking strekt zich uit naar lokale ondernemers, kunstenaars en culturele instellingen zoals LAB 111 en WG Kunst. Deze brede betrokkenheid heeft geleid tot 350 leden en een bruisende gemeenschap die samen werkt aan een duurzame toekomst.
Repliceerbaar Concept
Het succes van KetelhuisWG reikt verder dan de grenzen van één buurt. Zwietering ziet grote mogelijkheden: "Je hebt een concept ontwikkeld wat je nog tachtig keer kan doen in al die wijken die aan oppervlaktewater liggen. Dat kun je dus een behoorlijke structurele bijdrage noemen om die energietransitie te versnellen."
Bouwput als Symbool van Vooruitgang
Momenteel wordt hard gewerkt aan de realisatie. De bouwput voor de ondergrondse technische ruimte is al gegraven, en in het voorjaar van 2026 worden de eerste woningen aangesloten. Een jaar later is het hele project klaar. Zwietering kan zijn enthousiasme nauwelijks bedwingen: "Dan wordt het opeens allemaal erg zichtbaar en duidelijk: Hier gaat iets gebeuren."
Inspiratie voor de Toekomst
KetelhuisWG bewijst dat de energietransitie niet alleen een taak voor de overheid en grote bedrijven is. Wanneer buurtbewoners de handen ineenslaan, kunnen zij zelf de regie nemen over hun energietoekomst. Met warmte uit de gracht, opgeslagen in de aarde en gedeeld met de buurt, creëren zij een duurzaam systeem dat generaties lang meegaat.
Het project staat symbool voor wat mogelijk is wanneer ambitie, samenwerking en doorzettingsvermogen samenkomen. De Wilhelmina Gasthuis-buurt toont dat de toekomst van energie lokaal, duurzaam en gemeenschappelijk kan zijn.
