“Het net laten meegroeien met de ambities van Nederland”
Een net dat alles mogelijk maakt
“Alles wat we in Nederland willen — woningbouw, verduurzaming, elektrificatie mobiliteit — hangt af van het elektriciteitsnet,” zegt Fritz. “Zonder elektriciteitsnet geen warmtenet, geen laadpalen, geen zonneparken.” In Noord-Holland is de infrastructurele opgave enorm. Liander moet duizenden middenspanningsruimtes plaatsen, tientallen onderstations bouwen en vele honderden kilometers kabels verzwaren. “Dat betekent overlast. Wegen moeten open, transformatoren komen in woonwijken. Maar het is nodig. Want zonder uitbreiding in het net kunnen we als samenleving geen extra stroom vragen of terugleveren . En daarmee kunnen we de ambities die de samenleving heeft gesteld niet uitvoeren. Zonder energie staat alles stil”
De urgentie is groot. In Noord-Holland is berekend dat er circa 27% te weinig ruimte is om alle ambities waar te maken. “Dat schuurt,” zegt Fritz. “Iedereen wil verduurzamen, maar niemand wil een transformatorhuisje in de straat. Toch moeten we het gesprek voeren: waar kan het wél?”
Van plannen naar prioriteiten naar uitvoer
Fritz is dagelijks in gesprek met gemeenten en regio’s. “We proberen samen beelden van de toekomst te maken. Wat komt er aan woningbouw en wat is de warmteoplossing? Wat gebeurt er op bedrijventerreinen? Gaat de bestaande gebouwde omgeving richting warmtenet of all-electric?” Die informatie is cruciaal voor Liander om gericht te investeren. “We bouwen niet op gevoel, maar op plannen. En die plannen moeten duidelijk zijn.”
Daarom is de gebiedsregisseur betrokken bijvoorbeeld bij taskforces, energievisies, warmtevisies, energie actie plannen (ESAP) en regionale afstemmingen. “We helpen gemeenten hun ambities verder te concretiseren. En bespreken de noodzaak om heldere toekomstvisies te maken. Hoe complex in veel gevallen dat ook is, zeker in deze fase met veel bewegende panelen en veel onduidelijkheid op wat, waar en wanneer gaat komen. Echter, zonder heldere toekomstbeelden is het voor een netbeheerder onmogelijk om de juiste investeringen te kunnen doen en zullen we altijd achter de feiten aanblijven lopen.
Versnellen waar het kan
Een onderstation bouwen kost Liander gemiddeld 2 tot 3 jaar en het voortraject van vergunningen, grondaankoop, procedures en dergelijke duurt vaak 7 tot 10 jaar. “Dat is te lang,” zegt Fritz. “We moeten niet verder vertragen en waar mogelijk: versnellen.” Daarom organiseert Liander raadsessies, spreekt Liander bij gemeenten en zoekt Liander actief de samenwerking. We wijzen ze er ook op, in kader van de aankomende gemeenteverkiezingen, dat dit dossier goed wordt overgedragen naar nieuwe raden. “We hebben hulp nodig. Want zonder randvoorwaarden kunnen wij niet bouwen.”
Versnellen betekent ook slimmer organiseren, bijvoorbeeld met decentrale energiesystemen. “Breng zon en wind bij elkaar. Stem opwek af op verbruik. Zet zonneparken naast industrie. Alles wat transport voorkomt, bespaart ruimte én geld.” De gezamenlijke netbeheerders schatten in dat er in Nederland in totaal tot 2050 zo’n 200 miljard euro nodig is voor de netuitbreiding. “Alles wat niet hoeft, maakt de businesscase voor iedereen alleen maar beter.”
Congestie als rem op de transitie
De congestiekaart van Noord-Holland kleurt rood. Zowel voor afname als teruglevering zit het net vol. “Dat is zeer spijtig, het remt de economie, de woningbouw, de verduurzaming,” zegt Fritz. “Het is een groot probleem. Maar ook een kans om slimmer te gaan werken.” Congestie ontstaat op verschillende niveaus: kabels, onderstations, lokale knelpunten. Sommige worden vóór 2030 opgelost, andere pas daarna. “We doen wat we kunnen. Maar het tempo hangt af van het hele proces en van de keuzes die we samen maken.”
Tennet, de landelijke netbeheerder, verwacht rond 2027 weer vermogen beschikbaar te hebben voor teruglevering in Noord-Holland. “Dat helpt, op sommige plekken zal weer ruimte zijn voor teruglevering van stroom,” zegt Fritz. “Maar het lost zeker niet alles op, want op veel plekken zit het Liander net vooralsnog vol. We moeten dus lokaal blijven investeren en afstemmen om het netcongestie probleem op te lossen.”
Optimisme met realisme
“Of ik optimistisch ben? Je moet altijd optimistisch zijn,” lacht Fritz. “Maar de opgave is groot. En ik zie beren op de weg. Politieke wispelturigheid, stikstofproblematiek, trage procedures, het helpt allemaal niet om vaart te maken. We willen stikstof reduceren, maar daarvoor heb je een netwerk nodig. En veel van onze projecten gaan niet hard genoeg of staan stil bijvoorbeeld door stikstofregels.”
Toch blijft Fritz geloven in samenwerking. “We bouwen voor de ambities van anderen. Als gemeenten, provincies en Rijk duidelijk zijn over hun plannen, kunnen wij leveren. Maar dan moeten we wel samen keuzes maken. En ruimte geven. Letterlijk en figuurlijk.”
Meer informatie
Mocht je nog vragen hebben of meer informatie willen, neem dan contact op met Stefan Fritz via stefan.fritz@alliander.com.
Benieuwd hoe het staat met de netcapaciteit in de provincie? Ga dan naar https://data.partnersinenergie.nl/capaciteitskaart/totaal/invoeding.